باتری ماشین چیست؟
باتری ماشین یک باتری قابل شارژ است که یک وسیله نقلیه را با تبدیل انرژی به جریان الکتریکی مجهز میکند که هر باطری ماشین 12ولت و 60 آمپر ظرفیت دارد که ظرفیت آن به عوامل مختلفی از جمله مقدار الکترولیت، قدرت الکترولیت، تعداد صفحات باتری، مساحت صفحات باتری و نو و کهنه بودن باتری و دمای کارکرد بستگی دارد و هدف اصلی آن تغذیه استارت، برای راه اندازی موتور ماشین است.
یکی از مهم ترین اجزای خودرو باتری آن است که آن را قلب الکتریکی خودرو نیز مینامند.از وظایف باتری خودرو میتوان تامین نیروی مورد نیاز استارت و فراهم کردن انرژی الکتریکی مورد نیاز خودرو زمانی نیاز خودرو بیشتر از مقدار تولد شده نیرو توسط دینام است.
ظرفیت باتری
ظرفیت ذخیره عبارت است از توانایی باطری ماشین برای فراهم کردن و انتقال حداقل بار الکتریکی برای خودرو، در وضعیتی که سیستم شارژ دچار عیب و نقص و خرابی شده باشد. این میزان حداقل بار الکتریکی که تحت بدترین شرایط رانندگی (رانندگی در شب و در فصل زمستان ) باید بتواند جریان الکتریکی مورد نیاز را برای موارد ذیل در سرعت پایین فراهم بیاورد:
- سیستم ایجاد جرقه
- چراغ های جلو با نور پایین
- برف پاک کن ها
- سیستم گرم کننده شیشه ها
ظرفیت ذخیره همچنین معیار مقایسه ای توان باطری ماشین برای فراهم آوردن و ایجاد نیرو جهت خودروهایی است که دارای بار الکتریکی پارزیتی (زاید) در دوره های طویل زمانی هستند، همچنین باید آنقدر نیرو باقی بماند که بتواند استارت بزند و موتور را روشن کند.
مناسب بودن ظرفيت و توان باتري با سيستم برقي خودرو، باعث كاركرد مطلوب سيستمهاي خودرو خواهدشد
هنگاميكه ظرفيت باتري پايين باشد، براي راهاندازي خودرو، مدت زمان استارت افزايش مييابد و گاهي اين استارتهاي طولاني بايد چندين بار متناوب و متوالي انجام شود تا موتور خودرو شروع به كاركند. استارتزدنهاي طولاني مدت و متوالي، باعث گرمشدن بيش از حد استارت و باتري شده و منجر به خرابي آنها ميگردد.
توان باتری
حاصل ضرب شدت جريان در ولتاژ توان ناميده ميشود. هرچه راندمان (توان) باتري بيشتر باشد، عمل استارت موتور بهتر انجام ميشود. راندمان دو باتري با اندازه و ظرفيت يكسان، ممكن است متفاو ت باشند.
انواع باتری ماشین و اجزای تشکیل دهنده آن
اجزای تشکیل دهنده باتری خودرو :قطب های باتری ، درپوش باتری ، پلاک مشخصات باتری ، الکترولیت ،جعبه باتری ، صفحات مثبت ، صفحات منفی ، صفحات عایق می باشند که این باتری قابل شارژ نیز می باشد .
باتری مولدی است که می تواند با تبدیل انرژی ، انرژی الکتریکی تولید نماید. باتری خودرو 12 ولت و 60 آمپر ظرفیت دارد اما این ظرفیت بستگی به عواملی مانند :مساحت صفحات باتری، تعداد صفحات باتری، مقدار الکترولیت، قدرت الکترولیت، نو و کهنه بودن باتری و دمای کارکرد دارد.
-
باتری سیلد (اتمی)
باتری های سیلد یا همان باتری های اتمی که تکنولوژی جدید باتری می باشد که بر خلاف تصور عوام این نوع باتری ، الکترولیت یا همان اسید ندارد در نتیجه صفحات داخلی این نوع باتری به صورتی طراحی شده است که نیاز به نگهداری و اضافه کردن آب مقطر نیز ندارد.
باتری های (FM =Free Maintanace) که نیازی به مراقبت ندارند و و دارای عمری طولانی تر ، شارژ سریعتر ، مقاومت بیشتر در برابر شارژ بیش از حد (over charge)، کاهش خوردگی ترمینال ها و زمان مجاز جهت نگهداری کالا (Shelf Life) به مدت طولانی تر هستند . این نوع باتری ها ، دارای صفحه سرب – کلسیم / کلسیم هستند و و در مقابل عیوب ناشی از دشارژ عمیق(Deep Discharge) به علت افزایش ریزش مواد فعال صفحات ، خیلی زود از کار می افتند .
-
باتری غیر سیلد (آبی)
نوع قدیمی باطری ماشین می باشند که از نشانه های آن وجود 6 درب روی باتری می باشد آنها با شبیه سازی سلول های فلزی (ساخته شده از آلیاژهای سرب) در یک محلول الکترولیتی (ترکیبی از 65٪ آب و 35٪ اسید سولفوریک) در شش سلول هستند که همواره میتوان سطح الکترولیت یا همان اسید را از این طریق چک کرده و در صورت نیاز آب مقطر را اضافه کنید.
باتریهای (LM =Low Maintanace)می باشند که به مراقبت کم نیاز دارند ،این نوع باتری ها دارای صفحه سرب آنتیموان/ کلسیم (دو آلیاژی یا هیبرید) هستند . بهتر است در آب و هوای گرم باتری غیر سیلد خریداری کنید زیرا نمی توان غلظت ویژه آن را با هیدرومتر اندازه گرفت ، همچنین زمان نیاز به آب می توان آب اضافه کرد .
ممکن است علاقه داشته باشید مطالبی در مورد واشر سرسیلندر ، انواع واشر سرسیلندر و دلایل اصلی سوختن واشر سرسیلندر بخانید.
دلایل خرابی باتری ماشین
میانگین طول عمر باتری خودرو با کیفیت ، یک سال و نیم تا 2 سال است. از اهداف استفاده از باتری در خودرو تهیه نیروی کافی برای جرقه زدن ، روشنایی، استارت زدن ، تثبیت انرژی و... است. طراحی خاص باتری های خودرو به منظور روشن کردن موتور ، ایجاد جریان استارت اولیه با آمپر بالا (high initial cranking amp) برای 5 تا 15 ثانیه است.
شارژ عمیق، گرما و لرزش است که سبب تشکیل رسوب نیز می گردد. البته سولفاته شدن باتری از اصلی ترین عوامل تخریب باتری است.
اگر باتری بیش از 6 ماه انبار شود ، سولفات سرب سبب سخت و چگال شدن صفحات می گردد و بدین صورت سبب از کار افتادن باتری و کاهش توانایی شارژ شدن آن می شود. شرایط نامناسب هوا و هوای گرم میانگین طول عمر باتری را کاهش می دهد و به نصف می رساند.
استارت زدن بیجا (Slow Cranking ) خصوصاً در هوای سرد از روش های تشخیص باتری خراب توسط دارندگان خودرو است .
تقریبا 50٪ از نارسایی های شارژ باطری ماشین ناشی از دست دادن آب برای شارژ مجدد طبیعی، وتبخیر آب از گرمای بیش از حد است و پایین آمدن سولفات باعث خرابی های زودرس می شود.
مطلب پیشنهادی : دلایل سوختن واشر سرسیلندر ، رفع عیب سوختن واشر سرسیلندر
مهم ترین دلایل ضعیف شدن باتری خودرو
- کاهش الکترولیت (که عامل 50٪ از کارافتادگی باتری هاست) به دلیل گرمای بیش از اندازه در زیر کاپوت یا شارژ بیش از حد (over charge)
- دشارژ زیاد (روشن گذاشتن چراغهای اتومبیل)
- استعمال بیجا یا کاربرد باترهای با سایز نامناسب
- شل شدن تسمه دینام یا بدون شارژ ماندن ۵- لرزش بیش از اندازه (به دلیل لق شدن بست های نگهدارنده)
- استفاده از آب آلوده
- خوردگی
- یخ زدگی
همچنین بدانید نکاتی در مورد انواع گیربکس دستی و گیربکس اتومات .
نکاتی برای بالا بردن طول عمر باتری ماشین و نگهداری درست از آن
- برای نگهداری پیشگیرانه یک باتری بررسی سطح الکترولیت، محکم بودن سر باتری ها، تمیز کردن سطوح خورده شده قطب و سر باتری و چک کردن تسمه دینام لازم است.
- برای پیشگیری و افزایش طول عمر باتری باید به بررسی سطح الکترولیت پرداخت و از محکم بودن سر باتریها اطمینان حاصل نمود. همچنین تمیز کردن سطوح خورده شده قطب و سر باتری و چک کردن تسمه دینام از روش های با اهمیتی هستند.
- باید یک بار قبل از شروع سرما و ماهی یک بار در گرما چنین اقدامات پیشگیرانه ای انجام گیرد . در صورت پایین بودن سطح الکترولیت در باتری های غیر سیلد باتری را از آب مقطر پر کنید تا به سطح مشخص شده توسط سازنده باتری (2 میلیمتر بالاتر از سطح صفحات) برسد اما در فصول گرم سال بیش از اندازه آن را از آب پر نکنید.
- باتري در محل نصب بايستي بهگونهاي محكم شود تا تكانهاي شديدي كه به آن وارد ميشود باعث ريزش صفحات آن نگردد
- قطبهاي مثبت و منفي باتري هميشه تميز نگاه داشته شوند و براي جلوگيري از سولفاتهشدن، به گريس مشخص شده در دفترچه راهنما آغشته شوند.
- درهنگام تخليه باتري و كاهش الكتروليت، هيچگاه استارت نزنيد، زيرا باعث ريزش صفحات باتري خواهد شد
- از استارت زدنهاي بي مورد كه باعث تخليه سريع باتري ميشود، بهطور جدي خودداري نماييد، چرا كه اين عمل باعث كاهش عمر باتري خواهد شد
- كابلهاي معيوب را بايد تعويض نمود. بستهاي نگهدارنده باتري را بدون اينكه فشار زيادي به بدنه باتري وارد كرده باشند، بازديد نماييد تا مطمئن شويد كه باتري را محكم در جاي خود نگهداشتهاند
- استفاده از تجهيزات الكتريكي پرمصرف نظير چراغهاي جلو، راديو و… در هنگام خاموشبودن موتور، باعث كاهش توان باتري و در نهايت، فرسودگي تدريجي باتري ميشود.
- عدم عملكرد صحيح شارژ باتري توسط آلترناتور (دينام)، سبب فرسودگي زودرس باتري ميشود.
تشخیص خراب بودن باتری ماشین
- در هنگام روشن بودن خودرو یکی از بست های قطبین باطری را بردارید٬ در صورتی که موتور روشن بماند اشکال از باتری است ولی اگر خودرو خاموش شد معلوم میشود که اشکال از شارژ توسط دینام است٬ برای چک کردن دینام به یكي از شعب امداد باطري مراجعه و يا با شماره ۵۵۱ ۳۲۰ ۸۸ تماس حاصل تا درمحل شما از باتری و دينام شما تست رايگان به عمل آيد.
- اگر در شرایط بخصوصی هستید٬ میتوانید با پرهیز از روشن کردن وسایل جانبی خودرو٬ موتور را تا سه الی چهار ساعت با همان باتری روشن نگه داشت و به راه ادامه داد.
- توجه داشته باشید که عمر باتری در صورت سرویس به موقع هم از جهار پنج سال بیشتر نمی شود.
مراحل تعویض باتری جدید با باتری قدیمی
- قبل از برداشتن باتری قديمي روی كابل متصل به قطب مثبت علامت زده تا از نصب معكوس باتری جديد جلوگيری گردد.
- ابتدا كابل متصل به قطب منفي را از باتری جدا كنيد. سيني و ضامن های مربوطه اش را بررسي نماييد.
- قسمت هايی كه در آستانه خوردگي قرار دارند را با آب و جوش شيرين شسته ، خشك كرده و رنگ آميزی نماييد.
- پس از اتصال كابلها به قطبين باتري ،لايه نازكی از گريس را روی قطبين باتري بماليد تا از تماس اين محل با اسيد جلوگيری گردد.
- معمولا اندازه قطب مثبت باتري كمي بزرگتر از قطب منفي است
- پيشنهاد ميگردد هر زمان كه قصد تعويض باتری خود را داريد، از صحت كاركرد ساير اجزا الكتريكي خودرو (آفتامات ، دينام ، استارت ، سيم كشي واتصالات) اطمينان حاصل نماييد.